နေ့စဉ်ဘဝ အပူတွေကို ငြိမ်းအေးစေမယ့် ဗုဒ္ဓရဲ့ လက်တွေ့တရားများ

ဒီနေ့ခေတ်မှာ နေရတာ တကယ် မလွယ်ဘူးနော်။ မနက်မိုးလင်းလို့ ဖုန်းဖွင့်လိုက်တာနဲ့ သတင်းပေါင်းစုံ၊ ဆိုရှယ်မီဒီယာပေါ်က သူများတွေရဲ့ အကောင်းစား ဘဝပုံရိပ်တွေ၊ အလုပ်က ဖိအားတွေ၊ ကုန်ဈေးနှုန်းတွေ၊ ကားပိတ်တာတွေ… ပြောရင်းနဲ့တောင် မောတယ်။ တစ်ခါတစ်လေ ပျော်ရွှင်မှုကို လိုက်ရှာနေပေမယ့် ဘယ်နားရောက်နေမှန်းမသိ၊ စိတ်တွေက ဟိုရောက်ဒီရောက်နဲ့ ဗျာများနေရောပဲ။

ကျွန်တော်တို့ မြန်မာတွေအတွက်တော့ ဗုဒ္ဓဘာသာဆိုတာ ရင်နဲ့အမျှ ရင်းနှီးပြီးသားပါ။ ဒါပေမယ့် နေ့စဉ်ဘဝရဲ့ အပူတွေ၊ စိတ်ဖိစီးမှုတွေ ကြုံလာတဲ့အခါ ဘုရားရှင်ရဲ့ တရားတော်တွေက ဘယ်လောက် လက်တွေ့ကျကျ အသုံးဝင်သလဲဆိုတာ တစ်ခါတစ်လေ မေ့နေတတ်ကြတယ်ဟုတ် ဘုရားရှင် ကိုယ်တော်တိုင်က လူသားတွေရဲ့ ဒုက္ခတွေကို နားလည်ပြီး အဲ့ဒီကနေ လွတ်မြောက်ဖို့ လမ်းစဉ်ကို ညွှန်ပြခဲ့တာပါ။

ကဲ… ဒီတော့ မြတ်ဗုဒ္ဓရဲ့ အဆုံးအမတွေထဲက ကျွန်တော်တို့ရဲ့ ခေတ်သစ်ဘဝ အပူတွေကို အေးမြစေနိုင်မယ့် လက်တွေ့ကျတဲ့ နည်းလမ်းကောင်းလေးတွေကို ပြန်လည်တူးဖော်ကြည့်လိုက်ရအောင်။

၁။ အခက်အခဲဆိုတာ ဘဝရဲ့ အစိတ်အပိုင်းပဲ (ဒုက္ခသစ္စာကို နားလည်ခြင်း)

ဘဝမှာ အဆင်မပြေမှုတွေ၊ စိတ်ညစ်စရာတွေ ကြုံရတာ သဘာဝပဲ ဆိုတာကို ဘုရားရှင်က “ဒုက္ခသစ္စာ” ဆိုပြီး ဟောကြားခဲ့တယ်။ ဒါဟာ အဆိုးမြင်ဝါဒ မဟုတ်ပါဘူး။ ဘဝရဲ့ လက်တွေ့အရှိတရားကို သိမြင်ခြင်းပါ။ မွေးဖွားခြင်း၊ အိုခြင်း၊ နာခြင်း၊ သေခြင်း၊ မချစ်မနှစ်သက်သူတွေနဲ့ အတူနေရခြင်း၊ ချစ်ခင်သူတွေနဲ့ ကွေကွင်းရခြင်း၊ လိုချင်တာ မရခြင်း စတာတွေဟာ ကျွန်တော်တို့အားလုံး ကြုံတွေ့ရမယ့် ဒုက္ခတွေပါပဲ။

ဒီလို ဒုက္ခတွေ ရှိတယ်ဆိုတာကို လက်ခံ သိမြင်လိုက်ခြင်းဟာ စိတ်သက်သာရာရဖို့ ပထမဆုံး ခြေလှမ်းပဲ။ “ဘာလို့ ငါ့ကျမှ ဖြစ်ရတာလဲ!” လို့ မေးခွန်းထုတ် ငြင်းဆန်နေမယ့်အစား “အင်း… ဒါဟာ လောကရဲ့ သဘာဝတရားပဲ၊ ဒုက္ခဆိုတာ ရှိနေတာပဲ” လို့ လက်ခံနိုင်အောင် ကြိုးစားကြည့်ပါ။ ဒီလို လက်ခံနိုင်မှသာ ဒုက္ခဖြစ်စေတဲ့ အကြောင်းရင်း (လောဘ၊ ဒေါသ၊ မောဟ၊ တဏှာ၊ ဥပါဒါန်) တွေကို ရှာဖွေပြီး ချုပ်ငြိမ်းရာ လမ်းကို လျှောက်လှမ်းနိုင်မှာပါ။

အဓိက မှတ်သားစရာ: အပြင်က အဖြစ်အပျက်တွေကို အမြဲတမ်း ပြောင်းလဲလို့ မရနိုင်ပေမယ့်၊ အဲ့ဒီအပေါ်မှာ ကိုယ့်ရဲ့ အတွင်းစိတ် တုံ့ပြန်မှု၊ ခံယူချက်ကိုတော့ ပြောင်းလဲနိုင်ပါတယ်။ ဒုက္ခကို နားလည်ခြင်းက ဒုက္ခက လွတ်မြောက်ဖို့ ပထမဆုံးသော့ချက်ပါပဲ။

၂။ လက်ရှိမှာနေ၊ သတိနဲ့ကြည့် (သတိပဋ္ဌာန်ရဲ့ စွမ်းအား)

ကျွန်တော်တို့ရဲ့ စိတ်ဆင်းရဲမှု အများစုဟာ အတိတ်က အကြောင်းတွေကို ပြန်တွေးပူပန်တာ၊ ဒါမှမဟုတ် အနာဂတ်အတွက် စိုးရိမ်သောက ရောက်နေတာတွေကြောင့် ဖြစ်တတ်ပါတယ်။ ဘုရားရှင်က ဒီအတွက် “သတိ” ကို ပွားများဖို့ သင်ပေးခဲ့တယ်။

သတိဆိုတာ လက်ရှိ ပစ္စုပ္ပန် တည့်တည့်မှာ ကိုယ့်ရဲ့ စိတ်၊ ခံစားချက်၊ ကိုယ်အမူအရာ၊ ပတ်ဝန်းကျင်မှာ ဖြစ်ပျက်နေတာတွေကို ဘာမှ ကောင်းတယ်/ဆိုးတယ်လို့ အကဲမဖြတ်ဘဲ အရှိအတိုင်း သိနေတာ၊ စောင့်ကြည့်နေတာပါ။

• ကားပိတ်နေလို့ စိတ်တိုလာတဲ့အခါ - “ဪ… ငါ စိတ်တိုနေပါလား” လို့ ကိုယ့်စိတ်ကို သတိထားကြည့်လိုက်ပါ။ အဲ့ဒီ စိတ်တိုတဲ့ ခံစားချက်က ဘယ်လို ဖြစ်ပေါ်လာပြီး ဘယ်လို ပြောင်းလဲသွားလဲ စောင့်ကြည့်ပါ။
• ဆိုရှယ်မီဒီယာသုံးရင်း စိတ်ဓာတ်ကျလာတဲ့အခါ - “အင်း… ငါ သူများနဲ့ နှိုင်းယှဉ်ပြီး အားငယ်နေတာပဲ” လို့ ကိုယ့်စိတ်ရဲ့ အခြေအနေကို သိနေလိုက်ပါ။

ဒီလို သတိကပ်နိုင်လေ၊ ကိုယ့်စိတ်ကို ဒုက္ခပေးနေတဲ့ အတွေးဆိုးတွေ၊ အစွဲအလမ်းတွေကို မြင်လာလေ၊ သူတို့ရဲ့ ချုပ်ကိုင်မှုကနေ လွတ်မြောက်လာလေပါပဲ။ သတိဟာ စိတ်ရဲ့ ကောင်းကင်မှာ တိမ်တွေလို ဖြစ်ပေါ်လာတဲ့ အတွေးနဲ့ ခံစားချက်တွေကို တိမ်အတိုင်းပဲ မြင်ပြီး လွှတ်ချနိုင်အောင် ကူညီပေးပါတယ်။

အဓိက မှတ်သားစရာ: ပစ္စုပ္ပန်မှာ သတိနဲ့နေတတ်ခြင်းဟာ စိတ်ရဲ့ လွင့်ပါးမှုကို လျှော့ချပေးပြီး တည်ငြိမ်မှုကို ဆောင်ကြဉ်းပေးတယ်။ ဖြစ်ရပ်တွေထက် အဲ့ဒီအပေါ်က ကိုယ့်ရဲ့ အတွေးလွန်မှုတွေ၊ တုံ့ပြန်မှုတွေက ပိုပြီး ဒုက္ခပေးတတ်တာကို သတိက မြင်စေပါတယ်။

၃။ ဘယ်အရာမှ မမြဲဘူး (အနိစ္စ နဲ့ ဥပါဒါန်ကို လျှော့ချခြင်း)

လောကကြီးမှာ ဘယ်အရာမှ ထာဝရ မတည်မြဲဘူး ဆိုတဲ့ “အနိစ္စ” တရားဟာ ဗုဒ္ဓရဲ့ အရေးကြီးဆုံး အဆုံးအမတွေထဲက တစ်ခုပါ။ ပျော်စရာတွေ၊ အောင်မြင်မှုတွေ၊ ချမ်းသာမှုတွေ၊ ကျန်းမာမှုတွေ၊ ဆက်ဆံရေးတွေ အားလုံးဟာ အချိန်တန်ရင် ပြောင်းလဲ ပျက်စီးသွားနိုင်ပါတယ်။

ဒါကို မသိဘဲ၊ ဒါမှမဟုတ် သိရဲ့သားနဲ့ လက်မခံဘဲ “ဒါက ငါ့ဟာ၊ ဒါက ထာဝရ” ဆိုပြီး အတင်း တွယ်တာနေရင် (ဥပါဒါန်)၊ အဲ့ဒီအရာတွေ ပြောင်းလဲသွားတဲ့အခါ၊ ဆုံးရှုံးသွားတဲ့အခါမှာ ဒုက္ခရောက်ရပါတယ်။

• ကိုယ်အရမ်း တန်ဖိုးထားတဲ့ ပစ္စည်းတစ်ခု ပျက်စီးသွားတဲ့အခါ၊
• ကိုယ်အရမ်း ချစ်ခင်ရတဲ့သူနဲ့ ကွေကွင်းရတဲ့အခါ၊
• ကိုယ်အောင်မြင်နေတဲ့ အခြေအနေကနေ ကျဆင်းသွားတဲ့အခါ၊

“အနိစ္စ” သဘောကို နားလည်ထားရင် ဒီလိုအပြောင်းအလဲတွေကို ပိုပြီး လက်ခံနိုင်လာပါလိမ့်မယ်။ လုံးဝ မခံစားရဘူးတော့ မဟုတ်ပေမယ့်၊ အစွန်းရောက်တဲ့ ပူဆွေးမှု၊ စိတ်ပျက်မှုတွေကနေ သက်သာရာ ရစေပါတယ်။

အဓိက မှတ်သားစရာ: အရာရာ မမြဲဘူးလို့ သိမြင်လက်ခံနိုင်လေ၊ တွယ်တာမှု (ဥပါဒါန်) လျော့လေ၊ စိတ်လွတ်လပ်မှု ပိုရလေပဲ။ ဒီအသိက ဆုံးရှုံးမှုတွေနဲ့ ကြုံတဲ့အခါ ကြံ့ကြံ့ခံနိုင်ဖို့ ခွန်အားပေးသလို၊ ကောင်းတာတွေ ကြုံတဲ့အခါလည်း သာယာမနေဘဲ သတိနဲ့ နေတတ်စေပါတယ်။

(အပိုဆောင်း) ကောင်းမွန်စွာ နေထိုင်ခြင်း (သီလ)

ဘုရားရှင်က စိတ်ငြိမ်းချမ်းမှုအတွက် ကိုယ်ကျင့်တရား ကောင်းမွန်ခြင်း “သီလ” ဟာ အခြေခံအုတ်မြစ်ဖြစ်တယ်လို့ ဟောကြားခဲ့ပါတယ်။ ငါးပါးသီလလို အခြေခံ ကျင့်ဝတ်တွေကို လုံခြုံအောင် စောင့်ထိန်းခြင်းက ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် အပြစ်မတင်စိတ်၊ နောင်တ၊ ကြောက်ရွံ့မှုတွေကနေ ကင်းဝေးစေပြီး တည်ငြိမ်တဲ့ စိတ် (သမာဓိ) နဲ့ မှန်ကန်တဲ့ အသိဉာဏ် (ပညာ) ကို ဖြစ်ပေါ်စေဖို့ အထောက်အကူ ပြုပါတယ်။

ဒီတရားတွေက ဒီနေ့ခေတ် မြန်မာပြည်မှာ ဘယ်လို အသုံးဝင်မလဲ?

ဘုရားဟောတရားတော်တွေဟာ လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ်ပေါင်း ၂၅၀၀ ကျော်က ဖြစ်ပေမယ့် ဒီနေ့အထိ အရမ်း လက်တွေ့ကျပါတယ်။

• ကားပိတ်တဲ့အခါ: စိတ်တိုမယ့်အစား၊ အသက်ရှူတာကို သတိနဲ့ မှတ်ပါ။ ပတ်ဝန်းကျင်က အသံတွေကို ကြားရုံသက်သက် ကြားနေပါ။ ကားထဲက တခြားသူတွေကို မေတ္တာပို့ကြည့်ပါ။ ဒီကားပိတ်တာလည်း မမြဲဘူး (အနိစ္စ) လို့ ဆင်ခြင်ပါ။
• Facebook/IG ပေါ်မှာ သူများတွေရဲ့ ပုံတွေကြည့်ပြီး အားငယ်လာတဲ့အခါ: ကိုယ့်စိတ်ထဲ ဖြစ်ပေါ်လာတဲ့ ခံစားချက် (မနာလိုမှု၊ အားငယ်မှု) ကို သတိနဲ့ ကြည့်ပါ။ ဒါတွေဟာ တကယ့်အစစ်အမှန် မဟုတ်ဘူး၊ သူတို့ဘဝရဲ့ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းပဲ၊ ဒါတွေလည်း မမြဲဘူး (အနိစ္စ) လို့ ဆင်ခြင်ပါ။ သူများအောင်မြင်မှုအပေါ် ဝမ်းမြောက်ပေးနိုင်အောင် (မုဒိတာ) ကြိုးစားကြည့်ပါ၊ ဒါမှမဟုတ် နှိုင်းယှဉ်စိတ်ကို လျှော့ချပါ။
• အလုပ်မှာ ဖိအားများ၊ ပေါင်းသင်းရခက်တဲ့ လုပ်ဖော်ကိုင်ဖက်တွေနဲ့ ကြုံတဲ့အခါ: ကိုယ့်ရဲ့ စိတ်ခံစားချက်နဲ့ တုံ့ပြန်မှုကို သတိထားပါ။ သည်းခံစိတ် (ခန္တီ) မွေးပါ။ သူတို့မှာလည်း သူတို့ရဲ့ ဒုက္ခ အခက်အခဲတွေ ရှိနိုင်တယ်လို့ တွေးပြီး မေတ္တာထားကြည့်ပါ။ ကိုယ့်အလုပ်ကို မှန်မှန်ကန်ကန် လုပ်ဆောင်ပါ။
• စီးပွားရေး အခြေအနေ မရေရာလို့ စိတ်ပူတဲ့အခါ: စိုးရိမ်စိတ် ဖြစ်လာတာကို သတိနဲ့ သိပါ။ လက်ရှိအခြေအနေရဲ့ ဒုက္ခသဘောကို လက်ခံပါ။ ကိုယ်လုပ်နိုင်တဲ့ အပိုင်းမှာ မှန်ကန်တဲ့ ကြိုးစားမှု (သမ္မာဝါယမ) လုပ်ပါ။ အခြေအနေတွေဟာ ပြောင်းလဲတတ်တယ် (အနိစ္စ) လို့ ဆင်ခြင်ပါ။ ရောင့်ရဲတင်းတိမ်မှုကို တတ်နိုင်သလောက် မွေးမြူပါ။

နိဂုံးချုပ်ရရင်…

မြတ်ဗုဒ္ဓရဲ့ အဆုံးအမ တရားတော်တွေဟာ စာအုပ်ထဲမှာပဲ ထားဖို့ မဟုတ်ဘဲ၊ ကျွန်တော်တို့ရဲ့ နေ့စဉ်ဘဝ အခက်အခဲတွေ၊ စိတ်ဖိစီးမှုတွေကြားမှာ လက်တွေ့ကျင့်သုံးဖို့ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒုက္ခကို နားလည်ခြင်း၊ သတိပွားများခြင်း၊ အနိစ္စကို ဆင်ခြင်ခြင်း၊ သီလကို စောင့်ထိန်းခြင်း စတဲ့ အလေ့အကျင့်တွေက ဒီခေတ်ရဲ့ ရှုပ်ထွေးမှုတွေကြားမှာ ကျွန်တော်တို့ကို အတွင်းစိတ်ရဲ့ ကြံ့ခိုင်မှု၊ တည်ငြိမ်မှု၊ ငြိမ်းချမ်းမှုနဲ့ အဓိပ္ပာယ်ကို ရှာတွေ့အောင် ကူညီပေးနိုင်ပါတယ်။

ဒီတရားတော်တွေကို ကိုယ့်ရဲ့ နေ့စဉ်ဘဝထဲမှာ နည်းနည်းစီ ထည့်သွင်း ကျင့်သုံးကြည့်ဖို့ တိုက်တွန်းချင်ပါတယ်။ အားလုံးပဲ စိတ်ရောကိုယ်ပါ ကျန်းမာချမ်းသာပြီး တရားတော်တွေရဲ့ အေးမြမှုကို ခံစားနိုင်ကြပါစေ! 😊